نویسنده و شاعر، متخلص به نظام. نسبش به صباحى بیدگلى شاعر معروف مى‌ رسد و مادرش نیز از زنان شاعر بود كه حیا تخلص مى ‌كرد. نظام در بیدگل به دنیا آمد. پس از تحصیلات مقدماتى به تحصیل علوم ادبى و عربى پرداخت. او ادبیات فارسى و عربى را از محضر سید محمد كاشانى و فقه، اصول و كلام را از محضر سید محمدرضا مجتهد فراگرفت و فلسفه را نزد پدرش آموخت.

وى چندى هم در سلك طلاب حوزه‌ ى علمیه قم به تحصیل مشغول شد و مدتى نیز به تحصیل طب قدیم نزد میرزا محمدعلى آقا جمال كه از اطباء معروف زمان خود بود، پرداخت. سپس جهت تكمیل تحصیلات به نجف رفت و پس از بازگشت در تهران اقامت گزید و زبان فرانسه را در مدرسه ‌ى آلیانس فراگرفت.

بعد وارد فعالیت‌هاى سیاسى شد و هنگام به توپ بستن مجلس به همراه مجاهدین در باغ سپهسالار مشغول دفاع بود، اما سرانجام دستگیر و زندانى شد. پس از آزادى از زندان و استقرار مشروطیت، از فعالیت‌هاى سیاسى دست كشید و به كار تدریس و تعلیم و تربیت از جمله تدریس در مدرسه‌ ى سن‌لویى اشتغال ورزید.

او همچنین مدتى در وزارت فواید عامه و سپس در وزارت فلاحت به عنوان رئیس بازرسى مشغول شد و تا مدیر كلى ارتقا یافت. وى در 1302 ش ماهنامه ‌ى «وفا» را به مدیریت عبدالحسین میكده در تهران تأسیس و منتشر كرد. نظام وفا بر اثر سكته ‌ى مغزى در تهران درگذشت.

از آثار منظوم وى: «حبیب و رباب»، در شرح خودكشى حبیب‌ اللَّه میكده؛ «حدیث دل»؛ «گذشته ‌ها»؛ دیوان شعر. و از آثار منثور وى: «ستاره و فروغ»؛ «فروز و فرزانه»؛ «یادگار سفر اروپا».


نخستین فرزند میرزا محمود امام جمعه ، از علمای آزادی خواه کاشان در سال 1267 - 1306 هجری - در یکی از روستاهای کاشان دیده بر جهان گشود . روزگار کودکی در میان باغ و دشت و چمنزار های روستا گذرانید. در شش سالگی از پدر و مادر درس آموخت . سپس برای ادامه تحصیل به اصفهان آمد و در شانزده سالگی صرف و نحو را فراگفت

در ابتدا عاشق دختر عموی خود فریده گشت که این عشق به دلیل عمر کوتاه فریده به سرانجام نرسید و با شخص دیگری ازدواج کرد و صاحب فرزند شد

 

هنگامی که ندای مشروطه برخواست شیفته انقلاب و آزادی گشت

پس از چندی زن و فرزند خود را از دست داد و تنها در دامان حوادث روزگار افتاد وبیش از نیم قرن در زندان و تبعید بود .نظام وفا را باید شاعر دل نامید او حتی در هفتاد سالگی باز به گفته خود با موی سپید و روی زرد از محبت سخن میگوید اعتقاد او بر این بود که زندگی شاعر خواب و رویایی بیش نیست و هنگام خواب ابدی مانند آن است که از این پهلو به ان پهلو غلتیده است

نظام وفا در بهمن ماه 1343 به سکته مغزی در گذشت

اثار وی :

مثنوی حبیب و رباب

نمایشنامه ستاره و فروغ و فروغ و فرزانه

گذشت ها

معراج دل

آماج دل

پیوند هایدل و یادگار اروپا

حدیث دل - این کتاب تمامی غزلیات او را در بر دارد و به گفته خود شاعر این کتاب طومار حیات ادبی اوست -

حدیث عمر - مثنوی زیبایی که در آن شاعر زندگی پر رنج و ملال خود را شرح داده -

نظام وفا اساسا شاعر غزل سراست . شعر وی گسیرا و ارامش بخش است و بزرگترین امتیازش زبان ساده و بی تکلف اوست که هیچ گونه اب و رنگ اضافی ندارد . وی در اشعارش قوعد شعر کلاسیک را دقیقا دعایت میکند . نثر وی شاعرانه و دلپذیر است

جوانیم و با همت و پاکدل وطن خواه و سرسخت و بی باک دل

به ما مرگ بهتر از این زندگی است که این زندگی نیست شرمندگی است

کجه می خرد مرد آزرمجوی گر اب حیات اس . با ابروی

هنوز این دل خسته را جوشش است نگردیده خاکستر این آتش است

ای خوشا عاشقی و مستی و بی پروایی ای خوش از خون دل خوش قدح پیمانی

از دل من به کجا میروی ای غم دگر ؟ تو که هرجا روی آخر بر من بازآیی

شستم از اشک و زخون رنگ و جلایش دادم ورت عشق نبد ورنه بدین زیبایی

رانده ایم از همه جا و گنه ما این است که نداریم دلی بلهوس و هر جایی

چشم از خواب عدم باز نکردم هرگز دیدم این است اگر عاقبت بینایی

پای در خانه بدنام نظام از چه نهی نیستت گر به سر این دل هوس رسوایی